10.01.2019
Bireysel ve Toplumsal Sağlığımız için El Yıkamanın Önemi – Bilinmesi Gerekenler
Günlük yaşamımızda, en çok kirlenen organımız; “Ellerimizdir. Çünkü “Mikroorganizmalar (bakteriler, virüsler, parazitler, mantarlar vb.) havada, suda, toprakta yaşayabildikleri için ellerimiz dokunduğumuz her şeyden çok kolay kirlenmektedir.” Bu kirlilik; Kalp ve Damar hastalıkları ve de solunum sistemi hastalıklarından öldürücü hastalıklara kadar pek çok olumsuzluğun yaşanmasına neden olmaktadır. Günümüzde düzenli ve uygun şekilde el yıkama ile çok sayıda hastalıktan ve mikroorganizmadan korunmak olasıdır. Ancak, sürekli bir sorun olarak hala karşımıza çıkabilmektedir.
El yıkamak neden bu kadar önemli; Yapılan çalışmalar, iyi yıkanmamış ellerin bulaşıcı hastalıkların yayılmasında ve gıda zehirlenmelerinin meydana gelmesinde etkili olduğunu ortaya koymaktadır. Hastane enfeksiyonlarının, gıda kökenli hastalık salgınlarının ve gıda zehirlenmelerinin sebeplerinin araştırılması sonucunda en önemli nedenlerden birisi olarak çalışan personelin el temizliğinin yetersiz olması gösterilmektedir. Bu nedenle kurallarına uygun, doğru el yıkama alışkanlıklarının kazandırılması bulaşıcı hastalıkların kontrol altına alınmasında ve gıda zehirlenmelerinin önlenmesinde etkili olacağı gibi toplumda da yaşam kalitesini yükselecektir.
Ellerimizle Bulaşan Mikroplar; En çok görülenler; E. Coli, Hepatit A virüsü ( Sarılık neden), Salmonella( Tifo mikrobu),Shigella, Proteus, Campylobacter, Klebsiella, Clostridium, Yersini.
Heladan Çıktıktan Sonra Ellerde Bulunanlar; Salmonella, E. Coli ,Shigella, Hepatitis A, Staph. Aureus, Clostridium
 |
 |
| E.Coli | S.aureus |
Ellerimizi Ne Zaman Yıkamalıyız;
- Tuvalete girmeden önce, çıktıktan sonra
- Eldiven takmadan önce, eldiven çıkardıktan sonra
- İşe başlamadan önce, işi bitirdikten sonra ve iş değişikliklerinde
- Pişmiş gıdalara dokunmadan önce
- Bozulmuş gıdalara ve çöplere dokunduktan sonra
- Kirli malzemelere dokunduktan sonra
- Çiğ ve kirli gıdalara dokunduktan sonra
- Kıyafet değiştirdikten sonra
- Saç, ağız ve buruna dokunduktan sonra
- Temizlik yaptıktan sonra
- Hapşırdıktan, öksürdükten sonra
- Yara ve sivilcelere dokunduktan sonra
- Sigara içtikten sonra
- Dışkı, idrar, kan gibi vücut atıklarına dokunduktan sonra
- Para, gazete, kalem, vb. eşyalara dokunduktan sonra
- Tüm hayvanları elledikten sonra; Eller mutlaka yıkanmalıdır.
El Yıkamada nelere dikkat edilmelidir;
- Hastalıklardan ve mikroorganizmalardan korunabilmenin tek yolu etkili bir temizliktir. Doğru yıkama ile ellerdeki hastalık yapıcı mikroorganizmaların uzaklaştırılması sağlanabilmektedir.
- Su ve sabun uygun şekilde kullanıldığında kurulamanın da desteği ile el yüzeyindeki hastalık ve bulaşmalardan sorumlu olan geçici mikroorganizmalar uzaklaştırılmakta, antiseptik etkenler ise el yüzeyindeki tüm mikroorganizmaları öldürmekte ya da etkisiz hale getirmektedir
- Kalıp sabun veya sıvı sabunların kullanımlarında belirgin bir üstünlük olmadığı ifade edilse de kontamine olma riski daha az olan sıvı sabunların tercih edilmesi önerilmektedir. Kalıp sabun tercihinde ise öneri boyutların mümkün olduğunca küçük tutulmasıdır.
- El yıkamada kullanılacak suyun çok sıcak olması deriyi tahriş ederek mikroorganizma girişine ortam hazırlayabileceğinden mutlaka ılık ve akan halde olması gerekmektedir
- Yıkamadan sonra eller iyice kurulanmalıdır. Eğer eller ıslak ve nemli kalırsa mikroorganizmaların bulaşması kolaylaşacaktır.
Yapılan araştırmalarda kurulamanın mekanik etkisi ile el yüzeyindeki mikroorganizmaların yaklaşık 100 kat azaltıldığı belirtilmektedir. Kurulamada hem sağlıklı hem de etkili olması nedeni ile tek kullanımlık kâğıt havlular önerilmektedir.
 |
| (Kurulama çok önemli ama acele etmeden) |
El kurutma makinelerinin kullanıldıkları tuvalet, vb. yerlerde mikrobiyolojik bulaşma kaynağı olabildiğini gösteren birçok çalışma bulunduğu dikkate alınırsa kâğıt havlular en uygun ve sağlıklı malzeme olarak değerlendirilecektir.
El yıkamada yapılan yanlışlar;
*** El yıkama sırasında hemen daima yıkanmayan, atlanan bölgeler
*** El yıkama sırasında daha az sıklıkta, yıkanmayan, atlanan bölgeler
*** El yıkama sırasında yıkanan, atlanmayan bölgeler
Eller nasıl yıkanmalıdır; El yıkamada su, sabun ve akan su kullanımı hijyen için gerekli olmakla birlikte ellerdeki hastalık yapabilecek mikroorganizmaların uzaklaştırılmasında yeterli değildir. Bu nedenle bazı durumlarda kesinlikle tırnak fırçası kullanılmalıdır. Tırnak fırçası özellikle tırnak araları, kenarları, dipleri ve deri kıvrımları gibi yerlerin etkin temizliğinde çok önemli ve gereklidir.
Tırnak fırçası; İşe başlamadan önce / Tuvaletten çıktıktan sonra / Yara ve sivilcelere dokunduktan sonra / Dışkı, idrar, kan, vb. atıklara dokunduktan sonra / Eldiven takmadan önce mutlaka kullanılmalıdır.
Yapılan çalışmalar da ellerdeki hastalık yapabilecek mikroorganizmaların yalnız su ve sabun kullanılarak 100 kat azaldığı, tırnak fırçası kullanımı ile de bunun 1000 kat olduğu belirtilmektedir.
Su ve sabun ile yıkama; 1.Kollar dirseğe kadar sıvanır. Ellerdeki tüm takılar (yüzük, saat ) çıkartılır. Eller su ile bileklere kadar ıslatılır, (bir çay kaşığı) sıvı sabun kullanılır.
 |
 |
 |
Parmak uçları, parmak araları, üstü ve bilekler ovalanarak yıkanmalı (en az 20 saniye)
El, bilek ve kollar iyice köpürtülmelidir. Akan su altında parmak uçları, eller ve bilekler durulanmalı.
 |
 |
 |
Köpükler elden uzaklaştığında hastalık yapıcı mikroorganizmaların sayısı azalır. Güvenli düzeye inmiş olur. Durulama bittikten sonra eller tek kullanımlık kâğıt havlu ile parmak uçları, araları ve bilekler dahil iyice kurulanmalıdır.
 |
 |
Kurulamadan sonra musluk aynı kâğıt havlu ile kapatılmalı ve çöp kovasına el değdirmeden atılmalıdır. Doğru Kurulama ile mikroorganizmalar önemli oranda azaltılmış olur.
 |
 |
Tırnak Fırçası ile el yıkama: Kollar dirseğe kadar sıvanmalı. Ellerdeki tüm takılar (yüzük, saat) çıkartılmalı. Tırnak fırçası su ile ıslatılmalı. Üzerine biraz ( 3–5 ml./ bir çay kaşığı) sıvı sabun dökülmeli. Tırnak dipleri, kenarları, altları, parmak araları, eller ve bilekler fırçalanarak yıkanmalı. Tırnak fırçası ile eller, tırnak dipleri ve bilekler iyice fırçalanmalı, köpürtülmelidir.
 |
 |
 |
 |
 |
Akan suyun altında tırnak fırçası ile parmak uçları, eller ve bilekler durulanır. Köpükler elden uzaklaştığında hastalık yapıcı mikroorganizmaların sayısı da güvenli düzeye inmiş olur. Durulama bittikten sonra eller tek kullanımlık kâğıt havlu ile parmak uçları ve araları ve bilekler iyice kurulanır. Kurulamadan sonra musluk aynı kâğıt havlu ile kapatılmalı.
Yıkanmamış ellerdeki ve Doğru el yıkamadan sonra mikropların görünümü
 |
 |
| Kirli elde mikroorganizma üremesi | Yıkanmış elde mikroorganizma üremesi |
